Besin Öğelerinin Önemi

Besin öğeleri vücuttaki görevlerine ve kimyasal yapılarına göre protein,yağ,karbonhidrat,vitamin ve mineraller olarak gruplandırılmaktadır.

1.Proteinler

Proteinler yapısında karbon,hidrojen ve azot bulundurur.
Proteinlerin yapısında bulunan 20 aminoasitten 12 tanesi vücutta üretilebilir,geriye kalan 8 tanesi üretilemez.
Üretilemeyen aminoasitler esansiyel olarak adlandırılır.
Esansiyel aminoasitlerin besin yoluyla alınması gerekmektedir.
Her bir gram protein yaklaşık olarak 4 kcal enerji vermektedir.
Fakat, proteinler öncelikli olarak enerji vermek amacıyla kullanılmamaktadır.
Proteinler yapıcı ve onarıcı olarak işlev yapmaktadır.
Büyüme ve gelişmenin sağlanması için gereklidir.Enzimlerin,bazı hormonların ve vücut savunma sisteminin çalışması için proteinlere ihtiyaç duyulur.

Enerji ihtiyacı sırasıyla karbonhidrat ve yağlardan karşılanamazsa proteinlerden sağlanabilmektedir. En zengin besinsel protein kaynakları et,süt,yumurta,peynir,balık,tavuk,kurubaklagillerdir.

2.Yağlar

Vücudumuzun yaklaşık olarak %18 i yağlardan oluşmaktadır.
Günlük alınan enerjinin fazlası vücutta yağa dönüştürülüp depolanmaktadır.
Enerji harcanması enerji alımından fazla olduğu durumlarda vücut yağ deposundan enerji elde edebilmektedir.
Her bir gram yağ yaklaşık olarak 9 kcal enerji sağlamaktadır.
A,D,E,K gibi yağda çözünen vitaminlerin emilimi için yağlara ihtiyaç duyulur.
Yağlar bazı hormonların yapısında bulunur.
Ayçiçeği,zeytin,fındık,ceviz,susam gibi besinler yağ içermektedir.

3.Karbonhidratlar

Karbonhidratlar başlıca enerji kaynaklarımızdandır.
Her bir gram karbonhidrat 4 kcal enerji vermektedir.
İnsan vücudunda karaciğerde glikojen olarak az miktarda depo edilebilmektedir.
Depo edilen glikojen kan glukoz seviyesinin belirli düzeyde tutulması için gereklidir.
Karbonhidratların sindirimi ağızda başlamaktadır.
Karbonhidratlar monosakkarit,polisakkarit ve disakkarit olmak üzere üç grupta incelenmektedir.
Monosakkaritler karbonhidratların yapı taşlarıdır,dolayısıyla sindirime uğramazlar.

Monosakkaritler 5 karbonlu olanlar; riboz, deoksiriboz, 6 karbonlu olanlar ise glikoz, galaktoz ve fruktoz olarak sınıflandırılır.
Disakkaritler grubunda sakkaroz,maltoz ve laktoz bulunmaktadır.
Sakkaroz aynı zamanda çay şekeri olarak da adlandırılmaktadır.
Polisakkaritler mono ve disakkaritlerden oluşan zincir polimerlerdir.

4.Mineraller

Mineraller genellikle diş ve iskelet yapısında bulunmaktadır.

Vücutta sıvı dengesini potasyum-sodyum gibi mineraller sağlamaktadır.

Demir minerali hemoglobinin yapısında vardır,hücrelere oksijen taşınmasında rol oynamaktadır.

Mineraller bazı enzimlerin yapısına katılırlar,vücut savunmasında görev alabilirler.

5.Vitaminler

Vitaminler yağda çözünen ve suda çözünenler olmak üzere iki grupta incelenmektedir.
Suda çözünen vitaminler C,B grubu vitaminleri;yağda çözünenler ise A,D,E,K vitaminleridir.
B grubu vitaminleri karbonhidrat,protein,yağlardan enerji elde edilmesi gibi çeşitli metabolik olaylarda görev almaktadır.
A,C,E vitaminleri antioksidan görevi yapmaktadır,vücuttan serbest radikallerin uzaklaştırılmasında etkilidir.

6.Su

Yetişkin insanların vücudunun yaklaşık %60 ında su bulunmaktadır.
Suyun görevleri;

besinlerin sindirimine yardımcı olmak,
zararlı atıklar(toksinlerin) vücuttan uzaklaştırılmak,
vücut ısısının dengelenmek,
besin öğelerinin gerekli dokulara ulaştırılmaktır.

Günlük su ihtiyacımız yaşa,kiloya,fiziksel aktivite durumuna,cinsiyete,bulunduğumuz yere bağlı olarak değişebilmektedir.